Sogama (o Gabinete de Prensa) dá a cara

Dicíao hai pouco e volvo a corroboralo. Dificilmente se atoparán versións tan contradi-
torias como as que acostuman sustentar dúas ou máis forzas políticas cando se enfrontan por mor dun tema de transcen-
dencia social. Na mañá de hoxe volveu cargar o PP contra a polémica situación que presenta o vertedoiro de lixo que hai no monte da Areosa, en Cerceda. Só horas, despois, reaccionou Sogama cunha nota que sostén que o vertedoiro “non recibe residuos sanitarios nin restos de animais”. Ou sexa, case como cando falaban da guerra de Irak Bush ou Aznar e replicaban Zapatero ou Lamazares.
O curioso do caso é que non é o director xeral de Sogama que, por certo, cobra máis co presidente da Xunta, senón o seu Departamento de Comunicación o que dá a cara dicindo que “Sogama lamenta a pouca responsabilidade do portavoz do PP, Ruíz Rivas, xa non só polo descoñecemento da política e normativa ambiental, senón pola alarma social innecesaria que está a orixinar en torno a unha instalación creada hai 15 anos polo goberno do seu partido”.
O caso é que Sogama di que “o vertedoiro controlado de Areosa cumpre todas as garantías medioambientais e de respecto á saúde pública, limitándose, ante a falta de capacidade da planta de valorización enerxética, a recibir residuos urbanos e asimilables, que son sometidos a unha xestión e tratamento conforme á normativa vixente”.
“En consecuencia –segue dicindo a nota de prensa– a Sociedade Galega do Medio Ambiente rexeita de plano as desafortunadas manifestacións efectuadas polo señor Ruíz Rivas, xa que o depósito que a entidade ten en Areosa non recibe residuos sanitarios nin restos animais, se ben quere clarificar que, durante o goberno do seu partido, asináronse, a partir do ano 1999, contratos con empresas galegas que transportaban os residuos de carácter industrial a este vertedoiro”.
“Ante esta situación –tamén se le na nota– Sogama decidíu non prorrogar as relacións contractuais coas distintas empresas, conseguindo diminuír en 70.000 toneladas anuais as cantidades de residuos transportadas a Areosa (preto do 20 %), tendo en conta, ademais, que a propia Sociedade viña incurrindo en competencia desleal, pois son os xestores autorizados para o tratamento de residuos industriais, moitos deles pertencentes á iniciativa privada, os que deben facerse cargo dos mesmos”.
Máis adiante tamén se indica a nota que “respecto á depuración de lixiviados no vertedoiro controlado de Areosa, estanse a levar a cabo analíticas periódicas, sendo os resultados totalmente normais e xustándose aos parámetros etablecidos pola lexislación. Neste sentido, cabe sinalar que, polas súas características e polos materiais empregados na súa construcción, este depósito foi concebido para evitar calquer tipo de filtración ao terreo e ás augas, tanto superficiais como subterráneas”.
A nota remata lamentando “a pouca responsabilidade dos portavoces do PP, xa non só polo descoñecemento da política e normativa ambiental, senón pola alarma social innecesaria que está a orixinar en torno a unha instalación creada hai 15 anos polo goberno do seu grupo, e na que se levou a cabo unha xestión xa cuestionada e denunciada nos sucesivos informes do Consello de Contas, o último crrespondente ao exercicio do 2004”.
Xa se ve, onde un di arre outro manda so. A min quédame unha dúbida. Inventou as fotos o PP? Tomounas cando aínda gobernaba Fraga e corrían cara a Cerceda esas 70.000 toneladas anuais de residuos que diminuíu a empresa que dirixe Xosé Álvarez, o que cobra máis que Touriño? E, por certo, a onde e como van parar agora eses 70 millóns de quilos de residuos industriais anuais? Porque algo é certo: nas fotos distribuídas polo PP vese claramente que hai residuos sanitarios e restos de animais. A ver se foi Núñez Feijóo quen, en vez de agarrar a mangueira de apagar o lume, colleu unha Polaroid e foise facer fotos entre as borrallas do Juan Canalejo e dunha xamonería.
Coido que o asunto aínda ha dar moito máis que falar.

Non era Pachi Vázquez o mellor conselleiro de Medio Ambiente?

Esta vez o PP tocou óso. Refírome a denuncia que está a facer contra o lixo incontrolado que remata no vertedorio instalado hai varios meses no monte da Areosa, en Cerceda (A Coruña). Na mañá de hoxe, o partido de Núñez Feijóo difundíu un comunicado no que sostén que “a Consellería de Medio Ambiente e maila Sociedade Galega de Medio Ambiente (Sogama) tamén enterran restos de animais no vertedoiro ilegal que habilitaron hai varios meses no concello de Cerdeda, ao que ameazan con converter no basureiro de Galicia”.
Segundo o portavoz parlamentario do PP, Manuel Ruiz Rivas, “con independencia de que este tipo de vertido contraveña a lexislación ambiental española e europea, que esixe un tratamento específico para todos os restos de animais, polo risco que implican para a saúde pública, este entrerramento é especialmente preocupante na medida en que o basureiro verte no río Lengüelle, que discorre polo fondo do val conformado, nunha das súas marxes, polo monte da Areosa”.
O Lengüelle é un afluente d Tambre que, río abaixo, abastece a cidade de Santiago. De feito, a captación e a estación depuradora de auga que dá servizo a máis de 100.000 habitantes da capital de Galicia e parte do concello de Ames, están situadas a escasos 33 quilómteros do vertedoiro dea Areosa. Na eventualidade de que se producise calquera fallo ou descuido no sistema de depuración establecido, os lixiviados deste vertedoiro tardarían entre oito e dazaséis horas en alcanzar a toma de abastecemento de Santiago, circulando polos ríos Lengüelle e Tambre.
É ben sabido que o PP non é precisamente Greenpeace. A súa política mediomabiental mentres que gobernou España e Galicia, ou nas comunidades que segue administrando, non é nin de lonxe a que defenderían un ecoloxista ou un simple cidadán sensibilizado polo estado actual do planeta, pero isto non debe desautorizar o partido conservador español para poñer o dedo na chaga do que, agora que xa non goberna esta terra, segue a pasar entre nós.
Coido que non me vou equivocar se digo que o caso da Areosa vaise converter nun exponente máis da vergoña que deberían sentir todos os políticos, sexan do partido ou organización que sexan, diante da desfeita medioambiental, xeográfica e paisaxística que está a padecer o país. Os que gobernan actualmente, PSOE e BNG, teñen a sorte de que aínda non se enfrontan con eles, por este motivo, organizacións e persoeiros que, se seguise Fraga en San Caetano, sen ningunha dúbida, estarían pondo o berro no ceo polo que está denunciando o PP sobre o vertedoiro da Areosa.
Resulta curioso observar que agora é o PP quen vai a sitios coma estes e tira fotografías que mostran como se están vertendo neles sen control medicamentos, restos de animais mortos, residuos industriais, lixo procedente de centros médicos, etc. Non hai como estar na oposición para percatarse de que hai que gañar o pan coa suor da testa. Dá gusto ver agora os do PP denunciando o que antes facían eles sen ningún reparo. Pero isto non obsta para que os do común apuntemos agora cara os que son os verdadeiros responsábeis, é dicir, os que nos gobernan, que non son precisamente do PP. Non pensabamos que o socialista Pachi Vázquez era un bo xestor do medioambiente galego? Pois, segundo vai parecendo, aínda vai ser que non.

Viaxar en avión é entrar no mundo da sospeita

Levaba algún tempo sen subirme a un avión. Quizais fixen ultima-
mente demasiada vida rusticaria no meu Instrumento de Arriba, e xa non sabía ben como é agora iso de pasar “del avión al salón y del salón al avión” como cantaba Moncho Alpuente, referindose aos executivos da época de Matesa, nos seus tempos de Las Madres del Cordero.
O caso é que, por diversas razóns de traballo e algunha de ocio, nas pasadas semanas tiven a ocasión de recuperar algo do meu vello espíritu globe-trotter, e vinme obrigado a pasar por varios aeroportos de Europa.
Digo obrigado a pasar por eles porque xa non resulta nada divertido pisar estas mastodónticas comsisarías de policía privadas que son hoxe os grandes aeroportos internacionais de todo o primeiro mundo. Tentar saír polos parisinos Charles Degaulle ou Orly, polo Leonardo da Vinci romano ou por onde sexa –algo menos aínda polo noso Lavacolla ou por Madrid– é ter a impresión de que non hai nada máis sospeitoso de ser terrorista agora mesmo que calquera persoa que se dispoña a subirse a un avión, sobre todo se o seu destino está nun país diferente ao do punto de embarque.
“Saque a chaqueta e métaa pola máquina”, halle dicir calquera simple vixiante de seguridade privada. “Abra a bolsa”, "Erga os brazos”. Se a que vai partir é unha moza con pernas de gacela, minifalda de Mary Quant e botas por riba dos xeonllos, inevitablemente hase atopar con quen lle faga descalzarse aínda que leve maís cara de inocencia que calquera das virxes pintadas por Murillo. Hai pouco, durante unha prolongada demora no aeroporto de Orly, puiden observar a modo como transcorren estas incidencias que poden mesmo chegar a amargarlle a suposta felicidade viaxeira ao máis pintado trotamundos.
Estou firmemente convencido de que a aquel célebre bretón que nos legou xoias da literatura viaxeira, Le Gentil de la Barbinais, se tivese que volver a facer o seu impresionante Nouveau voyage au tour du monde, parecerialle hoxe máis insoportábel aguantar os cacheos caprichosos dos aeroportos que padecer o carbunco e outras pragas coas que se atopaba o viaxeiro da súa época, é dicir, hai dous séculos. Que pensaría cando lle dixesen, por exemplo, que ten que levar a máquina de afeitar, o cepillo e a pasta de dentes dentro dunha bolsa transparente e non no interior de calquera outro recipiente. Seguramente agarraba tal cabreo que, alí mesmo, lle afeitaba o embigo ou lle cepillaba as orellas a tan alfándigo cascarrabias.
Por todo isto é polo que comprendo perfectamente o case drama persoal que vivíu a norteamericana Mandi Hamlin, o pasado 24 de febreiro, no aeroporto de Lubbock (Estados Unidos), cando ía coller un vó para trasladarse a Dallas. Varios membros da Axencia de Seguridade e Transporte (TSA) obrigárona a arrincar cunhas tenaces un dos anelos cos que adornaba os seus peitos despois de rirse dela, ademais.
Mandi pasou sen problemas un detector de metais, pero unha axente usou despois outro manual que emitíu un sinal de alarma. Ela mesma informou de que tiña os anelos nas tetas e a axente, despois de rexistrala, chamou a outros dous membros da TSA que lle dixeron a viaxeira que tiña que quitalos se quería subir ao avión. Pedíu mostrar, diante dunha axente femenina e detrás dunhas cortinas, que o que levaba nos peitos eran dous inocentes anelos de adorno e non unha bomba de reloxería. Os axentes levárona a unha sá na que había esas cortinas e a moza tentou quitar os afeites, pero un deles resistíuse a saír polo que volveu a pedir que lle deixasen continuar a viaxe. Non lles deu a gana de facelo, e foi cando Mandi solicitou que lle proporcionasen unhas tenaces para librarse do aditamento. Segundo ela mesma contou, “a experiencia foi un pesadelo, e ninguén debería ser tratado desta maneira”.
A moza norteamericana xa presentou unha denuncia contra a TSA esixindo unha desculpa por parte dos que tanto a magoaron. Segundo o seu avogado, “foi publicamente humillada e sufríu unha enorme dor física para porse de novo os anelos”.
En resumen, que é comprensíbel que se reactiven e melloren as medidas de seguridade do tránsito áereo, despois da dramática experiencia do famoso 11 de setembro do 2001, pero resulta absolutamente insoportábel para a cidadanía que esta necesidade de traballar para que non haxa atentados estea a piques de convertirse nunha simple formalidade caprichosa que pode rematar sendo só un estorbo e unha calamidade para os viaxeiros. De seguir así as cousas, eu serei un dos que volveremos a coller o tren e non o avión, sempre que se poida facelo.

Que pasa en Cerceda?

Non é certo que a verdade se atope sempre na metade do camiño. Cando está mediatizada pola política profesional, simple-
mente é raro que exista. De aí que un non poda dar por totalmente exactas as versións que está difundido o PP sobre un vertedoiro de lixo, supostamente ilegal, instalado no monte Areosa, en Cerceda (A Coruña), e, menos aínda, as interesadas respostas que está recibindo este tema dende a Consellería de Medio Ambiente da Xunta. Nin unha parte nin a outra están contando toda a verdade deste peliagudo tema de contaminación medioambiental.
Di o PP que “Medio Ambiente confunde deliberadamente un depósito temporal de residuos, habilitado polo anterior Goberno galego e actualmente selado cunha capa vexetal, co vertedoiro ilegal habilitado e posto en marcha polo actual executivo e no que, dende hai varios meses, se depositan centos de toneladas de lixo cada día”. Sosteñen os de Medio Ambiente que tal vertedoiro xa esistía cando mandaba Fraga. Quen leva razón? Sería bo sabelo. Quizais, se fose real iso que se deu en chamar, con máis pompa que xabón, xornalismo de investigación, algún medio galego xa debería ter dedicado ao tema atención específica. Pero é sabido que tal cousa morreu case que antes de nacer, e hoxe o que se leva é ir da man da verdade “oficial” que suministran gabinetes, asesorías e trangalladas polo estilo.
Por riba de todo isto, o que a min me preocupa é o que pode estar pasando nese monte da Areosa. Se non me parasen os da Garda Civil polo camiño, para ficharme por levar colada unha GZ, aínda collía o carro e me acercaba a Cerceda para ver o que hai alí. Pero calquera se atreve agora. Poden tomarme por algún activista do POE (Partido do Orgasmo Esmirriado). Ou, se cadra, aínda píor: por un independentista da illa de Ons.
A xulgar polas fotos que acaba de distribuir o PP o que pode estar pasando alí non parece nada bo. A solicitude de autoización ambiental integrada do vertedoiro aínda mantén aberto o período de alegacións ata o día 1 de abril. Leva razón, polo tanto, Xaime Cstiñeira, voceiro de Medio Ambiente do PP, cando aclara que “calquera vertido que se efectúe nese lugar antes de completárense todos os trámites é abdolutamente ilegal”.
Segundo o anuncio que apareceu no DOG, “no vertedoiro de Areosa depositaranse os residuos procedentes da CMC ”, pero o certo é que, como indica un comunicado do PP, “nese vertedoiro estase depositando todo tipo de residuos trasladados directamente desde diferentes puntos de Galicia, sen seren sometidos a ningún tipo de proceso de selección, reducción nin valorización no Complexo Medioambiental de Cerceda (CM)”.
Só botando unha ollada ás fotos, nas que se ven varias clases de produtos –informáticos, entre outros–, resulta doado percatarse de que o respecto pola actual lexislación ambiental europea e española é salientábel, sobre todo, pola súa ausencia. Como dicía ao principio, a verdade nunca está nun só lado. Sobre todo, se ese lado é o da política.

Quero ser "gazeto"

Teño a vaga impresión de que podería comentar case da mesma maneira a preocupante idea mostrada polo vicepresidente da Xunta sobre a posibilidade de instaurar “poblados de transición” para ciganos, nos que houbese presencia permanente da Policía, e a estrambótica confusión que parece que está a padecer a Garda Civil acerca do que esta mesma institución considera que é un movemento de liberación nacional galego.
Sobre o asunto de Quintana de momento só vou desexar que o líder nacionalista ande con ollo. Non vaia ser que, levado de calquera forma de irrefreábel pragmatismo, remate descubríndonos que hai na súa personalidade política o que aínda non imaxinamos que puiderse haber. Coido que empezou a meterse nunha camisa de once varas e veremos como a vai quitando para lavala.
O asunto da Garda Civil, de ser certo o que se veu informando sobre todo iso dos adhesivos GZ nos coches, é moito menos serio, pero inmensamente máis preocupante. Que unha institución corresponsábel da seguridade pública, que se gaba de ser benemérita, ande con estas lerias e que ningúen lle saia ao paso dende o Ministerio correspondente, pode levar a que sexamos moitos os que botemos as mans á cabeza, ou as poñamos en alto, polo menos, diante desta babecada digna dunha historieta do Capitán Trueno.
Nunca fun capaz de colar no meu coche máis ca unha pegata de The Blue Cross Britain’s pet Charity que proclama I’ve helped os gatos, levado pola simpatía que me inspiran cada vez máis estes preciosos animais, amor que reparto cos cans e que non son quen de sentir polos descerebrados que confunden o inocente anagrama GZ ou o venerábel escudiño que deseñou Castelao poñéndolle a lenda “denantes mortos que escravos”, con non se sabe que variados perigos sociais que merecen o “interese policial”. E anda que meter no mesmo saco a bandeira galega coa estrela de cinco puntas, que representa precisamente unha organización política legal que ata está a piques de apoiar a investidura de Zapatero, como é o BNG, tamén manda moito carallo na Habana. Non me extraña que o ínclito Lobeira xa puxera o seu berro no ceo.
Pois nada, que haberá que pegar tamén no carro esa perigosa GZ (poñer unha que diga GC pode prestarse a confusións ben chuscas), a carón da que xa teño coa foto dun gato. Tomarán tamén os meus datos por esta chorrada? Volverei a ser, como no franquismo, obxecto de “interese policial”? En que mans andamos, válianos Deus!

A Armada aínda repite as chapuzas que cometeu co Rainbow Warrior

Publica hoxe La Voz de Galicia que a Armada abandonou documentos clasificados cando pechou en 1996 o campo de tiro de Doniños. Segundo di, nesta antiga instalación militar que foi cedida ao Concello de Ferrol, situada á beira dunha das praias máis espectaculares de Galicia, estiveron á vista de quen quixo velos datos e documentos de carácter persoal e instruccións de comunicación, entre outros elementos de carácter confidencial e secreto. Chámame a atención que parte deses papeis, segundo informa o xornal coruñés, refírense a protocolos que no seu día aplicou a Armada ás “actividades no mar da asociación ecoloxista Greenpeace”. Retrotrae esta noticia, na miña memoria persoal, todo o que aconteceu arredor do barco Rainbow Warrior o ano 1980.
Inicialmente, este buque foi construído como pesqueiro, en 1955, nos asteleiros Hall Russell de Aberdeen e levou o nome de Sir William Hardy. Tiña un rexistro bruto de 418 toneladas e ostentaba o récord de ser o primeiro barco diesel eléctrico que se construíu na Gran Bretaña. Despois foi utilizado como buque de investigación pesqueira polo Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación británico, e foi a primeira unidade marítima importante que adquiríu Greenpeace en Europa, no ano 1978. Os ecoloxistas bautizárono co nome de Rainbow Warrior, que tomaron dunha vella profecía dos indios norteamericanos que di que “cando o mundo está doente e finándose, a xente erguerase coma os Guerreiros do Arco da Vella”. Tardaron dous meses en reconvertilo pintándoo de verde, cun enorme arcoiris na proa e unha pomba que levaba unha rama de oliveira no pico como símbolo da súa misión.
O 29 de abril de 1978 zarpou dos peiraos de Londres, rumbo a Islandia, ondeando as bandeiras de Greenpeace e das Nacións Unidas, cunha tripulación internacional composta por 24 persoas de 10 países diferentes que só pensaban nunha cusa: salvar as baleas que daquela se estaban masacrando en diversos mares.
Logo de levar a cabo varias campañas contra a caza destes animais en Islandia e en España, contra o verquido de residuos radioactivos no Mar do Norte, contra a masacre de 6.000 focas nas illas escocesas de Orkney por parte de cazadores noruegueses, etc., o Rainbow Warrior emprendeu a súa segunda campaña en España contra a caza de baleas e contra os barcos baleeiros que daquela aínda traballaban dende dúas factorías galegas que había en Cangas, Ría de Vigo, e Caneliñas, preto de Cée e Corcubión. Os ecoloxistas afundiron no porto de Marín (Pontevedra) os baleeiros Ipsa I e Ipsa II e dificultáronlle as faenas ao Ibsa III, que pertencían a unha industria pesqueira relacionada coa familia catalá afincada en Galicia, representada na ocasión por Juan José Massó.
O 18 de xuño de 1980, baseándose en que estaba en augas de xurisdición española, a fragata Vicente Yáñez Pinzón apresou o Rainbow Warrior e levouno ao porto de Ferrol, onde ficou detido e amarrado a un dos peiraos do Arsenal militar. Para garantir que non puidese escapar, as autoridades marítimas incautaron varias pezas que lle eran indispensábeis á transmisión motriz do barco, e estabreceron un servizo de vixianza que puxeron a cargo da Garda Civil e da Policía Nacional, que se ocuparon sobre todo de controlar as persoas que entraban e saían do buque.
Teño que indicar que vivín moi de preto algúns dos episodios aos que me estou referindo. Xa daquela mantiña unha relación moi directa e persoal con Remi Parmentier, o francés cofundador de Grenpeace, relación que me é moi grata na actualidade, e co capitán do Rainbow Warrior, o holandés Jonathan Graham Castle. Ocupeime, por exemplo, nunha operación que case foi de auténtico espionaxe, de sacar do barco e facer que chegasen a París, os rollos de película que contiñan as filmacións documentais que había a bordo e que logo parte delas saíron en televisións de todo o mundo. Algún deses rollos reflexaban a abordaxe levada a cabo por parte da Armada española e as autoridades responsábeis de seguir o caso, que sabían que existían, andaban tolas por conseguilas porque coidaban que lles poderían servir nun hipotético xuízo a seguir contra Greenpeace. Confeso que pasei medo, cruzando Ferrol, ata que saín da ponte das Pías, e que en todo o camiño cara a Santiago non quitei o ollo do retrovisor do Citröen GS que tiña daquela por mor de observar se me estaban seguindo.
Mentres tanto, en Londres, logo de conseguir os planos orixinais, os de Greenpeace fabricaron como puideron a tapa do bloque principal do palier, as chumaceiras de apoio do eixo motriz e a caixa de aceite que foran retiradas pola Armada. Navegando só abordo dunha lancha rápida neumática dende a capital británica, trasladaron esas pezas a Ferrol e foi o propio Jonhn Castle, a quen os seus amigos empezaron a chamarlle don Juan Castillo, o que se ocupou de dirixir a súa instalación no barco.
Finalmente, o 8 de novembro de 1980, sábado, o Rainbow Warrior conseguíu escapar de Ferrol. Xa case pasaran cinco meses dende o seu apresamento e menos mal que as autoridades competentes do caso non se ocuparon en ningún momento de retirar o combustíbel que había no barco. Porén, a necesidade de xenerar electricidade durante doce horas diarias para que a tripulación puidese vivir abordo foi mermando a reserva de gasoil e a oportunidade de emprender a fuga volveuse perentoria.
John Castle, con outros seis tripulantes, botou a andar o buque. Era un sábado no que estaba empezando a entrar a noite e, como me dixo persoalmente o daquela xefe do Departamento Marítimo do Cantábrico, o almirante José María de la Guarda y Oya, “jefes y oficiales estaban en sus cenas y acontecimientos familares”, nunha expresión que publiquei no xornal El País –que lle dedicou un editorial ao tema– e que lle acabou custando o cese nun Consello de Ministros inmediato que presidíu Aldolfo Suárez. Esta circunstancia foime confirmada polo propio Suárez nunha posterior conversación que tiven con él no Hostal dos Reis Católicos de Santiago. O cesamento de De la Guarda ocorreu o 14 de novembro de 1980, cando lle faltaban poucos días para xubilarse e á súa despedida na estación acudiron algúns xefes militares, como o xeneral Torres Rojas, que despois se sumaron á tentativa golpista do 23 de febreiro de 1981.
Dada a alarma, unha lancha de patrulla costeira foi a primeira en zarpar en busca do barco fugado e chegou a avistar as súas luces, pero rematou recibindo a orde de regresar a porto para recoller un oficial. Algo máis tarde, cando xa pasaba das11 da noite, saíron tamén os patrulleiros Bonifaz, dende Ferrol, e Cadarso, dende Vigo. Outro patrulleiro, o Nalón, que regresaba de Pasaje (Euskadi) e se atopaba á altura de Ribadeo (Lugo), tamén se sumou á busca dos fugados, pero sen ningún resultado. O Rainbow Warrior foi recibido triunfalmente en Inglaterra e, pouco despois, chegou á súa base principal de apoio en Amsterdam onde foi reparado.
Eu volvín a navegar varias veces no Rainbow Warrior. Pola famosa fosa atlántica na que británicos e holandeses verteron moitas toneladas de residuos radioactivos procedentes de varios países de Europa, polo estreito de Xibraltar e por outros lugares. Non podía imaxinar daquela que o barco que logrou fuxir de Ferrol remataría tendo un tráxico fin: o 10 de xullo de 1985, cando se atopaba en Aucklamd (Nova Zelanda), disposto a dirixir unha flotilla de barcos que ían protestar contra as probas nuceleares que levaba a cabo Francia no atolón de Muroroa, tres axentes segredos do goberno francés, que presidía François Mitterand, colocaron no seu casco unha bomba que afundíu o barco. No estourido perdeu a vida o portugués Fernando Pereira, un fotógrafo que traballaba para Greenpeace. Un dos axentes que participaron no atentado é irmán da actual líder socialista francesa Ségolène Royal, que foi candidata ás últimas eleccións presidenciais do país veciño. Para que vexa o lector que o mundo aínda segue sendo pequeno.

Lourixe

Só sei dela que se fai chamar Lourixe neste mundo algo toleado que é a Ciberlandia. E que é filla de Agustín Díaz. Acabo de ler no seu blog Chantosnachaira o seguinte obituario que lle dedica ao xornalista que finou hai tres días: "O meu pai morreu o venres, no bus que o levaba ao aeroporto de Lavacolla para marchar de vacacións coa muller que amaba. Tiña un sopro no corazón e sabía que cando se fose sería así, sen avisar. Pero non contaba con que fose tan cedo, cando estaba a refacer a súa vida: levaba un ano prexubilado, hai menos dun mes que mercara coche e estaba facendo obras na casa da aldea. Aínda está sen desempaquetar a lavadora nova que lle trouxeron o martes".
Impresiona a sencillez coa que se pode contar ben as cousas. Mesmo as que producen tanta dor coma morte dun ser querido. Antes eu non sabía o que era Lourixe. Agora é unha escritora.

López segue en Saint Tropez

Volverá López do sur de Francia? Onte parece ser que o viron comendo escargots en Arles.

Hai días fodidos

Entérome, lendo a Manuel Bragado no seu Brétemas, de que finou Agustín Diaz. Durante un instante fico sen respiración. Non me dá tempo nin a irlle ao enterro. Precisamente, minutos antes, lera en El Mundo a morte doutro amigo, José Comas, e a doutro colega que, sen ser amigo, dispoñía do meu respecto, Alejo García. Por que ten que haber días así?

López crea suspense

O humorista dos Croques segue coa súa trela e ponse misterioso.

Tirant lo verd

Sen comentarios.

López en Saint Tropez

Cuidado, López, anda a modo coa legalidade vixente sobre a intimidade das persoas. Non vaia ser o demo de que te denuncie algún ou algunha dos partenaires.

Outra de López Serafín

E o López dalle que dalle. Aínda habemos ter que mandalo a París unha semana. Para que cee en Le Procope ou en La Tour d'Argent co marqués de Serafín.

López recita a Paul Verlaine

A López deulle por afrancesarse tamén. Agora fala como se fose un auténtico "parisien" do vello Marais. Díxome Alexandro Diéguez que o víu pola rúa do Vilar recitando en voz alta a Paul Verlaine: Les sanglots longs/des violons/de l'autonne/blessent mon coeur/d'une longueur/monotone. Pasaralle algo a López? Decidiría pasarse á nobleza do marqués de Serafín?

Na Bretaña coa Gran Enciclopedia Galega

Durante cinco días abandonei os meus poucos pero queridos amigos deste blog porque viaxei a Rennes (Francia), convidado pola Universi-
dade da capital da Bretagne, para asistir a unhas xornadas que organizaron varios profesores de distintas universidades francesas sobre o que foi e o que significou a Gran Enciclopedia Gallega, editada polo asturiano Silverio Cañada a partir do ano 1972. E digo ben 72, aínda que non se empezase a publicar ata dous anos máis tarde.
Mal sabiamos os que participamos naquela aventura que iamos acabar sendo obxecto de atención universitaria por parte de hispanistas tan egrexios como o profesor Jean-François Botrel ou os tamén profesores Chrtistine Rivalan-Guégo, Roselyne Mogin-Martin (neste caso, da Université d’Angers) e Philippe Castellano. Ou o do rioxano, afincado na Bretaña, Moisés Ponce de León, autor dunha interesante teoría que relaciona o subsolo mineral coa toponimia e que levou a cabo unha análise absolutamente libre de arañeiras políticas dos contidos científicos da citada enciclopedia.
A parte doutras cousas moi interesantes, a min a ocasión foime propicia para reencontrarme co meu admirado amigo Basilio Losada, auténtico herdeiro do espírito humanístico e xeneroso que caracterizou a homes tan importantes da cultura galega como Ramón Otero Pedrayo e Ramón Piñeiro. Basilio é unha mezcla de galán mexicano, condottiero italiano e trovador provenzal das que xan non existen. A súa capacidade de contar a historia como se fose algo que nos está pasando a todos só a herdou Carlos Casares, pero Carlos, por desgraza, xa non está con nós máis que espiritualmente.
Que marabilla escoitar como conta Losada o que lle pasou cando o nomeraron fillo predilecto do seu concello natal, Láncara, patria pequena tamén do pai de Fidel Castro e de Ramón Piñeiro. Estrenaba traxe Basilio para a ceremonia e, cando estaban servindo na comida o polvo de rigor, un camareiro verteulle enriba dun ombreiro parte do que estaba poñendo na mesa.
–Pero, home, mire vostede como me puxo!, díxolle o catedrático agora xubilado da Universidade de Barcelona.
–E logo que pasou?, respondeulle o de Láncara.
–Pois que me encheu de aceite o traxe novo.
–Pois molle pan nel, foi o retrúecano.
Nos seminarios de Rennes tamén estivo Ramón Villares. É extraordinaria a sabedoría oficial que vai acumulando este rapaz que compite con Lois Peña Novo, Manuel Fraga, Rouco Varela, Ramón Chao, García Mato e algún máis a nómina dos egrexios vilalbeses e que xa case lles gañou a todos –menos a Fraga– na outra nómina, que é a que provén da administración pública. Non estivo, pola contra, Xesús Alonso Montero, home sen o que resulta verdadeiramente imposíbel de entender a xénese e posterior andadura da Gran Enciclopedia Galega. Empezo a sospeitar que alguén lles contou o conto aos franceses de que tal obra foi un produto máis do actual rexurdimento identitario de Galicia e teño para min que tal interpretación non é maís ca un intento de levar a auga a un muíño no que non había trigo cando tal obra se empezou a andar en Galicia. Nos debates de Rennes o propio Basilio Losada caeu un chisco nesa trampa dicindo que se tentou salvar con ela o idioma galego. Non me quedou máis remedio que dicirlle que, salvámolo tanto, que a publicamos en español.
A min estas cousas de que veñan os historadores contarnos o que fixemos os que aínda estamos vivos non deixa de facerme graza. Un que, a fin de contas, é do gremio non deixa de pensar que os historiadores son xornalistas que chegaron tarde ao paso das Termópilas. E, claro, chegar tarde a tan remoto suceso aínda se comprende, pero resulta máis difícil de roer a clavícula que aínda ten carne pegada ao óso. Quizais non me estou explicando ben. O que quero dicir é que as cousas son asegún, pero asegún como sexan. Sobre todo isto tamén habería que ler algo a unha autora francesa que se chama Anne-Marie Thiesse, que vai vir a Santiago, segundo me dixo Villares, a fin deste mes, traída polo Consello de Cultura Galega. Tempo era de que se gastase algo do diñeiro público en escoitar aos que non son da parroquia.
Polo demais, volvín encantado da miña viaxe á Bretaña, aquela terra que un día encantou maís aínda a Castelao. Leváronnos ver a interesante experiencia que está desenvolvéndose en Bécherel, unha pequena vila que foi sacada da decadencia mediante a súa conversión nunha especie de cidade do libro, onde proliferan as librerías de ocasión, e na que precisamente vai ter lugar os días 22, 23 e 24 de marzo a Festa do Libro con Escocia como país convidado de honra, e a Combourg para vermos o impresionante castelo no que medrou Chateaubriand. Había que ver alí a Moncho Villares, empedernido lector deste autor francés, emocionado como se acabase de chegar por primeira vez á Trasalba de Otero Pedrayo.
Resumindo que a min, que só chegara á Bretaña en barco dúas veces, e ás dúas a Brest, quedáronme gañas de volver por aquela Galicia de l'autre côté. Entre outras cousas, para seguir bebendo a súa magnífica sidra, o seu bo Calvados de producción caseira e comer as súas esplénndidas galettes. Xa ameacei os meus amigos bretóns con volver. A próxima vez mesmo hei ir ver a Alan Stivell.

Champs Élysées, obscenidade capitalista

Un amábel comuni-
cante animoume a seguir publicando “brochadas” sobre París, dicíndome que son, coma el, un afrance-
sado. Pois a moita honra. E agardo que non me maten na Devesa os de Ribadeo como mataron o marqués de Sargadelos. Raimundo Ibáñez, que seguramente andivo do ganchete con Goya polo paseo dos Namorados de Cervo, éme un personaxe absoluta-
mente simpático e non sei que pensaría hoxe se poidese erguer a cabeza e sentarse a falar con Díaz Pardo.
Abusarei, logo, algo máis da paciencia dos lectores para seguir reflexionando sobre a actual vella Lutecia. Por exemplo, percorrín –arriba e abaixo– ese magnifi-
cente escaparate do primeiro mundo que son os Champs Élyssées ou Campos Elíseos. Con subida ao Arco de Trunfo incluída. Comencei o percorrido na praza da Concorde, onde está o histórico obelisco que foi levado a París, dende Luxor (Exipto), e levantado no lugar que agora ocupa no ano 1836, cando era rei de Francia Louis Philippe I. Tardei pouco en pasar ao pé da estatua que lle ergueron a Degaulle, sobre un enorme pedestal, fronte ao Grand Palais e, sen máis transición, sumerxinme no constante trafego desta arteria parisina que desborda luxuria cosmopolita.
Tanto por unha beira como pola outra, os Elíseos son case unha obscenidade capitalista que está a piques de se converter nun zoco puramente comercial que vai desprazando os habitantes das antigas mansións. Parte dos metros cadrados máis caros do mundo, pouco a pouco, van caíndo nas mans do neomercaderismo internacional que tira e reconstrúe constantemente casas para adaptalas ás novas necesidades do merchandizing contemporáneo. O noso paisano ricachón, por exemplo, Amancio Ortega, a través dunha das sús empresas, Pontegadea France, logrou permiso da Dirección de Urabanismo da Ville de París para demoler e volver a construír o edificio que hai no número 116 da avenida dos Campos Elíseos co gallo de rehabilitar un inmoble de oficinas, actividades e viviendas que ocupa un solar de 919 metros cadrados e pode ter unha superficie habitada de 5.902 metros e unha altura de 30,3 metros. Dous portais máis abaixo, hai unha tenda de Zara. Ortega seguramente quere instalar aquí a súa presenza emblemática en Francia. Non é mal sitio, dende logo. Estará case en fronte da prestixiosa e luxosísima Louis Vuitton, tenda na que un simple bolso de muller pode custar 6.000 euros, case en fronte tamén das oficinas de Air France e a carón de diversas tendas de moda e glamour (Cartier incluída) ou de hoteis como o Claridge e o Marriott, ou o cine Ambassade da famosa cadea cinematográfica francesa Gaumont. Tamén lle queda moi cerca o célebre Lido e o Arco de Trunfo, case a tiro de pedra.
Renault nunha beira da avendida e Peugeot na outra, teñen abertas tendas moi especiais nas que acostuman expor modelos históricos da súa producción. Ou, ás veces, prototipos que chaman a atención. Sentín morriña contemplando un R4 e un Alpine A 106 de Renault ou un vello modelo e un prototipo moi psicodélico de Peugeot, antes de subir un a un os interminábeis chanzos da escaleira que sube ata o último andar do Arco de Trunfo, lugar dende o que se poden contemplar magníficos panoramas da cidade da luz, que estaba algo agrisada cando eu subín.
Alí enriba, a vista chega ata os confíns da cidade. O Bois de Boulogne, nin preto nin lonxe. O Sacré-Coeur, aló no fondo. A Torre Eiffel, omnipresente. E as grandes e soberbias avenidas (Champs Élysées, Marceau, Iéna, Kléber, Foch, La Grande Armée, Carnot, Mac Mahon, Wagram, Hoche e Friedland) confluíndo na belísima e enorme praza de Charles Degaulle, que cando eu vivín en Francia (1965 e 1966) aínda era de L’Étoile. E, por todos os lados, mansións. Mansións enormes, agora ocupadas por algunha ambaixada (a de Qatar, por exemplo, cuxos petrodólares permitiron que se instalara no mesmo pé do Arco) e por multinacionais de todo tipo. O que dixen antes, unha obscena representación do capitalismo primeiromundista. Pero a quen lle amarga un doce?

Unha tarde en Père Lachaise

Dicialles onte que andivera polo Père Lachaise, o cemiterio máis notábel de París, de visita obrigada aos mortos que un non esquece. Fun directa-
mente á tumba de Edith Piaf, que está nun lugar alonxado da entrada principal. “Dieu réunit ceux qui s’aiment”, reza sobre o mármol unha frase da propia cantante, e debe ser verdade porque o sepulcro acolle tamén os restos de Théophanis Lamboukas, o seu amado Theo Sarapo, e os de Louis Alphonse Cassion.
Case a carón da Piaf foi enterrado hai pouco Henri Salvador. O seu panteón está completamente cheo de rosas e recordatorios e, ao seu lado, descansa outro cantante francés, Gilbert Becaud, que aínda segue recibindo abondantes ramos de flores a pesar de que xa pasaron sete anos dende o seu falecemento. Con Gilbert teño tomado moitos wiskies cando eu vivín un ano enteiro nun hotel da avenida da Habana madrileña e el cantaba polas noites e tocaba o piano no bar do estabrecemento. Era un deses franceses aguerridos cos que dá gusto parolar e ao que, sen ser un Leo Ferré ou un Georges Brasssens, tamén era un pracer escoitalo cantar.
A poucos metros destes enterramentos, o visitante do Père Lachaise atópase cunha auténtica delicia de respecto mostrada polo Partido Comunista Francés aos seus mortos e ás vítimas do nazismo. Ademais dun enorme panteón propiamente institucional, os últimos seus dirixentes máis importantes falecidos (Maurice Thorez, Jacques Duclos, Waldeck Rochet) teñen cadanseu panteón, así como os inmigrados da resistencia francesa e os voluntarios franceses das brigadas internacionais de España. A carón deles, outro comunista egrexio, o gran poeta Paul Eluard, tamén está enterrado noutro cuidadísimo panteón.
Preto deste lugar está enterrado Oscar Wilde. A súa monumental tumba está chea de bicos. Chamoume a atención o respecto co que estaban homenaxeando o célebre poeta e dramaturgo irlandés un grupo de rapaces e rapazas italianos que case choraban tocando con mans acariciadoras a masa marmórea que acobilla os seus restos.
A poucos metros, case a carón do impresionante Columbario que tén este cemiterio parisino, están entrerados a parella de actores composta por Simone Signoret e Yves Montand. Para os da miña xeneración foron xente importantísima. A Yves lembrareino sempre cantando, coa súa poderosa voz, as cancións da resistencia francesa ou os cantos da loita obreira do seu país. Aínda sego oíndo a Federico Ordax remedando, pola Calderería compostelá, algunhas daquelas estrofas.
Pasear por Pére Lachaise é levar a cabo unha inmersión na historia. Marcel Proust, Sara Bernhardt, Isadora Duncan, Frédéric Chopin, Molière, Honoré de Balzac, Jim Morrison, François Raspail, unha enorme cantidade de celebridades están enterradas neste camposanto que ocupa un outeiro boscoso con grandes vistas á cidade de París e que foi construído sobre unha parcela que perteneceu ao Padre De la Chaise, confesor de Luis XIV, antes de ser expropiada por Napoleón para dar repouso aos mortos. Xa foi ampliado seis veces e agora segue recibindo enterros. Entre os panteóns máis pomposos, os de varios membros da vella nobleza e da oligarquía española. Por exemplo, o do marqués de Casalriera. A estación de Metro máis cercana, que leva o nome do cemiterio, é unha das que conservan a súa boca coa mesma estrutura modernista que caracterizou esta infraestrutura de tranporte público parisino.
Non me deu tempo a acercarme á tumba de Victor Noir, un xornalista do século XIX, que foi fusilado por Pedro Bonaparte, primo de Napoleón III. O galego Ramón Chao escribíu algunha vez sobre este personaxe que está enterrado debaixo da súa estatua, a tamaño real, e onda ao que acoden moitas mulleres buscando a fertilidade. Dise que, tocándolle as súas partes (as da estatua, claro está) hai quen volve a ter fillos. O que está demostrado, por agora, é que ese cacho da estatua cada vez se vai desgastando máis e os responsábeis do cemiterio xa pensan en tomaren medidas para evitar que Noir remate definitivamente castrado.

Paris, toujours Paris

Estou seguro de que ha haber alguén que me entenda e mesmo quen me comprenda. Logo de pasar case unha semana en París e de atoparme en pleno Charles Degaulle (aeroporto) coa insoportábel sorpresa de que o terrorismo volvía cobrar unha vítima mortal, regresei á miña realidade cun resultado electoral no que todo cambiou para seguir como estaba. Confeso que me entraron enormes ganas de regresar a Saint Germain des Prés, refuxiarme en Le Procope, o café máis antigo e agora posibelmente o restaurante máis encantador de Europa, e non saír del máis que para ir algunha vez falar con Ives Montand, Simone Signoret, Edith Piaf e Paul Eluard no cemiterio de Père Lachaise, no que por certo hai pouco que enterraron a Henri Salvador e onde me percatei do que pode ser unha auténtica recuperación da memoria histórica vendo os panteóns que primorosamente gardan o Partido Comunista Francés e varias institucións que se encargan de lembrarnos a barbarie que representou a debilidade europea de Hitler. Unha excursión de rapazolada italiana convenceume, ao pé da tumba de Oscar Wilde, de que aínda hai cousas –e persoas– que nunca morren.
Desta vez volvín de Paris convencido de que a tan cacarexada educación española para a cidadanía nunca ha ser tal ata que consiga que todos e cada un dos escolares nosos pasen por unha excursión didáctica á capital francesa. Visitando o xa citado camposanto, o Arco de Trunfo da antiga praza de L’Etoile, agora de Charles Degaulle, o Quartier Latin con Notre Dame incluída, as beiras do Sena, Montmartre, o Louvre, o Grand e o Petit Palais, indo a Versailles, e mesmo perdéndose controladamente nas noites –e nos días– de Pigalle, apréndese máis historia do home –e da muller, como din os cursis de agora– que asistindo un ano anteiro ás clases de calquera instituto ou colexio privado. Se eu fose político, me presentase ás eleccións e as gañase, pediría que me fixeran conselleiro de Educación para instarurar a obrigación de facer unha excursión de fin de curso a París. Pero non se preocupe ninguén. Nin son político nin gañaría ningunha elección nin me faría caso nin diosla. Por aquí anda todo quisque noutras teimas.
En París chamáronme a atención dúas cousas. Aínda que estaban, coma nós, en período electoral, case non vin un só cartel de propaganda nin, moito menos aínda, as rúas cheas de panfletos. En toda a cidade só atopei aberta unha oficina electoral e nos xornais había case de todo menos espazos dedicados á política electoral. A outra cousa foi que, nin sequera nos restaurantes máis caros e de máis postín, atopei pratos que superaran os 30 euros de prezo. Iso sí, o viño, a cervexa, en xeral calquera tipo de alcohol e mesmo a auga engarrafada estaban polas nubes. Tomo nota destas dúas circunstancias para salientar o lonxe que aínda andamos nós de Europa, e non digo que isto sexa bo nin malo. Só digo que é diferente.
Levaba tempo sen ir por París e congratuloume comprobar que na cidade do Sena aínda seguen convivindo as grandes librarías, polo menos polo barrio Latino, e aínda que comprobei que as orixinais FNAC xa van quedando só en grandes corteingleses da ferrancharía postmoderna. París, coma Buenos Aires, foron patrias de grandes libreiros, grandes librarías e grandes amantes do libro. A capital francesa aínda o segue sendo. Aí está, como mostra, a pervivencia exquisita e sintomática da emblemática libraría Shakespeare, todo un xemplo simbólico do que pode dar de si o amor ao libro.
En fin, que me marabillou novamente comprobar como un pode pasar unha semana en París sen ter que montar en ningún taxi, indo dun extremo a outro da cidade utlizando só o magnífico transporte público que é o Metro ou mesmo servíndose das bicicletas públicas que están á disposición do transeúnte. O lector tén que desculparme, pero non podo menos que manifestar que o meu incorrexíbel afrancesamento acaba de experimentar un subidón digno do mellor viño de Burdeos ou dun bo Calvados. Por certo e falando de viños, o Beaujaulais segue estando excelente e fácendolle unha magnífica competencia ao noso Mencía. París non sei se segue valendo unha misa, pero o que lle paga a pena de sobra é unha visita. E, por certo, non atopei en ningún lado nin a Carla Bruni nin a Cecilia Ciganer. Dame a impresión de que falamos maís aquí delas que en Francia.

Al vent del món

Na foto de arriba, de esquerda a dereita, Marisa Melón, Federico Ordax, Raimon, Perfecto Conde, Hilda Otero e Luís Cochón. Na de abaixo: Perfecto Conde, Federico Ordax, Raimon, Juanjo Reboiras, Carlos Casares, Marisa Melón e Arturo Reguera.


Ricardo Gurriarán, comisario da exposición “1968. Do Gaudeamus igitur ao Venceremos nós. As mobilizacións estudiantís do 68 en Compostela”, fíxome un agasallo que moito lle agradezo. Convidoume a visitar a mostra en petit-comité e, guiado pola súa sabencia sobre o asunto, levei a cabo unha verdadeira inmersión no meu pasado oitentaeoitista. Foi como volver a entrar no 42 para tomar aqueles ribeiros brancos que nos servía Alfredo en taza, ou sentir como había que correr rúa abaixo ou rúa arriba cando aos “grises” lles daba por cargar, que era a miúdo.
Deume tristeza pensar que xa non están todos os que vivimos aquela época, Mari Carmen Vázquez, por exemplo, e entroume a morriña cando vin as fotos nas que aparecemos varios amigos paseando co cantautor catalán Raimon cando veu a Santiago, en 1967, para dar o seu histórico recital. “All vent, la cara all vent, el cor al vent, les mans al vent, al vent del món”, volveu a sonar no meu corazón e “tots plens de nit, buscant la llum, buscant la pau, buscant a Deu, al vent del mon” volveu a sonar no meu corazón para que "tots plens de nit, buscant la llum, buscant la pau, buscant a Deu, al vent del món".
Enfín, que case era verdade que contra Franco viviamos mellor. Pero só porque eramos máis novos.
Aviso.– O martes pola mañá transládome a París, e non regresarei ata o domingo. Gustaríame escribir algo no blog dende a cidade do outro maio famoso, pero non sei se poderei darme xeito. Se non, xa contarei algo á volta.